Kendime Bir Tebessüm: Öz Şefkat
Öz Şefkat Nedir?
Şefkat, doğuştan getirdiğimiz bir özelliğimizdir ve acı çeken, zor durumda olan bir canlıyı
gördüğümüzde onu yatıştırma, ona yardım etme isteğimizle kendini gösterir.
Kaynağını Budist felsefesinden alan öz şefkat ise kişinin sevecenliğini ve anlayışını kendisine
yöneltmesidir. Diğer bir deyişle; kişinin acı veren veya başarısızlık içeren bir durumda,
kendisine karşı eleştirel bir tutum takınması yerine anlayışlı, sevecen ve nazik davranmasıdır
(Alaloğlu, 2021).
“Dışı Sizi, İçi Beni Yakar” Misali
Çoğumuz, sevdiğimiz biri başarısızlığa uğradığında, hata yaptığında, hayal kırıklığı
yaşadığında ona nasıl yaklaşacağımızı biliriz. Bazen ona nazikçe dokunuruz, gözlerine
şefkatle bakarız, yumuşattığımız sesimizle yatıştırıcı cümleler kurarız. Aslında, ona bir
yetişkin gibi davranırız… Oysa başarısızlığa uğrayan, hata yapan, hayal kırıklığı yaşayan kişi
biz olduğumuzda işler hiç de böyle gitmez. Kendimizi cezalandırırız, “başarısız” veya
“beceriksiz” gibi etiketler kondururuz üzerimize. Aslında, otoriter bir ebeveyn gibi
davranırız…
Evrimsel Süreç ve Öz Şefkat
Şefkat doğal olarak sahip olduğumuz bir özelliğimiz olsa da öz şefkati çoğu zaman
geliştirmeye ihtiyaç duyarız. Doğal olarak sahip olduğumuz bir beceriyi, kendi üzerimizde
kullanmak için gayrete ihtiyaç duymamızın sebeplerinden biri evrimsel sürecimiz olabilir.
Evrimsel sürecimiz, olumsuz olana dikkat kesilerek hayatta kalmaya ve böylece türümüzün
devamlılığını sağlamaya odaklanır. Hâliyle kendimize yönelik eleştirel ve kötümser
tavrımızın bir ayağını evrim sürecimizde arayabiliriz.
Çocukluk Yaşantıları ve Öz Şefkat
Bir diğer sebep olarak da çocukluk dönemi yaşantılarımızı gösterebiliriz. Yaşamımızın
başlarında ilk önce ebeveynlerimiz veya bakımımızı üstlenen diğer kişi(ler), sonrasında da
öğretmenlerimiz birer otorite figürü olarak karşımıza gelir. Onların bize yönelik yaklaşımları
ve söylemleri, zamanla bizim iç sesimizi oluşturur. Hata yaptığımızda, beklentileri
karşılayamadığımızda kendimize kurduğumuz eleştirel, sert ve yargılayıcı cümlelerin temeli,
bu dönemlerde ve onların düşüncelerinde, amaçlarında, söylemlerinde yatıyor olabilir.
Öz Şefkat Geliştirilebilir mi?
Öz şefkat becerisi elbette geliştirilebilir. Ama nasıl? Bu yolculukta uygulayacağımız birçok
günlük uygulama vardır; fakat bir uzman desteği ile süreci yürütmek, çoğu zaman faydalı ve
daha sistemli olacaktır.
Hata yapmak, insanidir ve doğaldır. Bir hata yaptığımızda, kendimize olan yaklaşımımızın
yönü ve niteliği, kendimizle ilişkimiz açısından oldukça önemlidir. Unutmayalım ki hiçbir
kusurumuz, “biz” değildir; fakat biz bu kusurun, kıymetimizi, sevilme, tekrar deneme, telafi
etme ve kabul görme haklarımızı elimizden aldığını düşünürüz. Daha da kötüsü, bunları hak
ettiğimize inanırız. Bu büyük bir yanılgıdır. Her insan gibi, biz de hata yapabiliriz. Önemli
olan, bu hata karşısında öz şefkatimizi kendimizden esirgememek, sonrasında da şansımız
varsa telafi davranışında bulunabilmektir.
Kendime Nasıl Daha Şefkatli Yaklaşabilirim?
Kendimize eleştirel ve sert biçimde yaklaştığımızı fark etmiş olmak, öz şefkat
yolculuğumuzun ilk adımını attığımızı gösterir. İkinci adım, içimizdeki bu yargılayıcı sesin
kaynağını bulmaktır. “Şu an kim konuşuyor?” sorusunu sormak ve ona cevap aramak
oldukça önemli bir aşamadır. Daha önce, buna benzer bir deneyimi yaşadığımızda şu anki
tepkimize benzer bir tepkiyle karşılaşmış olabilir miyiz? Kaynağı bulduktan sonra bu tepkinin
yerine koyacağımız ve bizi yatıştıracak, güvende hissettirecek, motive edecek yeni davranış
stilleri aramaya koyulabiliriz. Bunun için de kendimize şu soruyu sorabiliriz: “Sevdiğim
biri, benimle aynı durumda olsaydı ona nasıl davranırdım?”
Yazar: Zeynep Uyumazer
Instagram: @niktaljipsikoloji
Sonra ki yazımızı inceleyin Anlaşılma İhtiyacı, Zeka Nedir