Pygmalion Etkisi Nedir?

Gündelik hayatınızda herhangi bir anlamda kendinizden üstün gördüğünüz bir insanın sizin hakkındaki beklentisi aynı zamanda sizin başarınızı olumlu ya da olumsuz yönde etkileyebilir mi? Ya da sizin kendiniz hakkındaki düşünceleriniz başınıza gelecek olaylara yön verebilir mi? “Kendini gerçekleştiren kehanet” psikoloji ve sosyoloji literatüründe kendine yer edinmiş bir başlıktır. Rosenthal Etkisi, Beklenti Etkisi, Pygmalion Etkisi gibi farklı isimlerle de anılır. Kendini gerçekleştiren kehanet bizim isteklerimizin, beklentilerimizin ya da bizden beklenilenlerin zaman içinde gerçek olacağı inancına dayanmaktadır. “Aklıma gelen başıma geldi.”, ”Bir şeyi kırk kere söylersen gerçek olurmuş.”, ”İyi düşün  iyi olsun.” gibi günlük hayatta oldukça sık kullandığımız bu cümleler de bunun dilimizdeki birkaç örneğidir.

Söylediklerinize dikkat edin; düşüncelere dönüşür.

Düşüncelerinize dikkat edin; duygularınıza dönüşür.

Duygularınıza dikkat edin; davranışlarınıza dönüşür.

Davranışlarınıza dikkat edin; alışkanlıklarınıza dönüşür.

Alışkanlıklarınıza dikkat edin; değerlerinize dönüşür.

Değerlerinize dikkat edin; karakterinize dönüşür.

Karakterinize dikkat edin; kaderinize dönüşür.

Mahatma Gandi

Pygmalion Etkisi  1948 yılında Sosyolog Robert Merton tarafından ortaya atılmıştır. Merton’ın yaşadığı dönemde siyahiler sendikalara alınmamış, grev kırıcı olarak görülmüşler. Zaman içerisinde siyahiler bu durumu kabul edip sendikalara alınabilmek için hiçbir girişimde bulunmamaya başlamışlar. Bu düşünce sonrasında tüm dünyada kabul görmeye başlamış. Siyahiler kendilerini grev kırıcı olarak görüp bunu kabul etmişler. Bu etkiye kendini gerçekleştiren kehanet diğer adıyla pygmalion etkisi adı verilmiş.

1968’te Harvard psikoloğu Robert Rosenthal ve o zamanlar Güney San Francisco Birleşik Okul bölgesindeki bir ilkokulun müdürü olan Lenore F.Jacobson “Sınıftaki Pygmalion” adlı araştırmayla ses getirmişlerdir. İlkokul öğrencileri ve öğretmenleriyle birlikte gerçekleştirdikleri bu deneyde, bir grup ilkokul öğrencisine IQ Testi uygulayıp daha sonrasında öğrencileri IQ Testinin sonucuna göre 2 gruba ayırmışlardır. Bir grubun üstün zekalı olduğunu öğretmenlere bildirmişlerdir. Araştırmacılar öğretmenlerden bu sonucu öğrencilerin ailelerinden kesinlikle saklamalarını istemişlerdir. Yıl sonunda öğretmenlere üstün zekalı olduğu söylenen grup üstün  başarı göstermişlerdir.

Aslında, Rosenthal ve Jacobson yapmış oldukları deneyde zeka testi sonuçları hakkında öğretmenleri yanıltmışlardır. Zeka testinin sonucuna göre üstün zekalı oldukları söylenen grubun içinde tüm zeka türlerinden öğrenciler bulunmaktaydı. Fakat o grubun üstün zekalı öğrencilerden oluştuğunu düşünen öğretmenlerinin beklentileri ve o öğrencilere olan ilgileri sayesinde öğrenciler üstün başarı göstermişler.

PYGMALİON EFSANESİ

Pygmalion etkisi ismini mitolojiden alır. Efsaneye göre, Kıbrısta, geçimini heykeltıraşlık yaparak sağlayan Pygmalion, yaşadığı kötü tecrübeler yüzünden ölene dek evlenmemeye yemin etmiştir. Bir gün yapmış olduğu bir kadın heykeline aşık olmuş. O heykel Pygmalion’un hayalindeki kadınmış. Heykeline “Uyuyan Aşk” anlamına gelen Galatea adını vermiş. Pygmalion tahmin bile edemeyeceği bir aşk ateşiyle yanarken Aşk Tanrıçası Venüs’e heykelini, Galatea’sını canlandırması için yalvarmaya başlamış. Günlerce süren yakarışlar haftalara, aylara dönüşürken Pygmalion’un halini gören Venüs, heykeltıraşa  kayıtsız kalamayıp Galatea’ya can vermiş.

Heykeltıraş Pygmalion, istediğimiz hatta zihnimizde gerçek olduğunu kabul ettiğimiz şeyin eninde sonunda gerçekleşmesi düşüncesine öncülük etmiştir.

“Bir kişiye olduğu gibi davranırsanız, olduğu gibi kalır. Ama ona olması gerektiği ve olabileceği şeymiş gibi davranırsanız, olması gereken ve olabileceği şey olur. ”

Johann Wolfgang von Goethe

Yazar: Haticenur COŞKUN

Sonra ki yazımızı inceleyin Depersonalizasyon