Stres Nedir? Nasıl Yönetilir?
Stres Nedir?
Stres, günlük yaşamımızın kaçınılmaz bir parçasıdır ve stresten zarar ya da yarar görmek,
büyük ölçüde kişinin kendisine bağlıdır (Kaba, 2019).
Psikolojik veya fiziksel herhangi bir baskının, kişi üzerinde yarattığı kısa ya da uzun süreli
etkilere stres denir. Kişide strese neden olan etkenler ise stresör olarak tanımlanmaktadır.
Aynı stresör, herkeste aynı duygusal tepkilere yol açmayabilir. Bir stresörün kişi tarafından
ne şekilde algılandığı oldukça önemlidir. Kişinin yaşadığı stresin düzeyi, stres kaynağını
algılama şekline göre değişiklik gösterebilir (Kaba, 2019).
Stresi, günlük yaşamımızdan tamamen kaldırmamız olası değildir; fakat stresle baş etme
becerilerimizi geliştirmek, yaşamımızdan aldığımız doyumu olumlu yönde etkilemektedir.
Stresin Belirtileri Nelerdir?
Duygusal Belirtiler:
- Kaygı,
- Endişe,
- Düşük Özgüven,
- Öfke Patlamaları,
- Kontrolsüzlük,
- Hızlı Duygu Değişimi vs.
Sosyal Belirtiler:
- İnsanlarda kusur arama hâli,
- İnsanların kusurlarını uygun olmayan yollarla yüzlerine vurmak,
- Aşırı savunmacı hâl,
- Güvensizlik,
- Suçlu aramak,
- İş performansında düşüş vs.
Fiziksel Belirtiler:
- Baş ağrısı,
- Sırt ağrısı,
- Kadınlarda menstural düzensizlik,
- Kabızlık,
- İshal,
- Diş gıcırdatma,
- Düzensiz uyku,
- İştah değişimi vs.
Strese Nasıl Tepki Veririz?
Selye’nin Genel Uyum Sendromu’na göre bedenin strese verdiği tepki üç aşamadan
oluşmaktadır:
- Alarm: “Savaş ya da kaç” tepkisinin ortaya çıktığı aşamadır. Bedende oluşan fizyolojik değişimler sonucunda kişi, stresör ile yüzleşmeye ya da kaçmaya hazır hale gelir. Kalp atışları ve solunum hızlanır, ani adrenalin salınımı gerçekleşir.
- Uyum/Direnme: Stres kaynağına uyum sağlanırsa her şey normale döner. Bu aşamada kaybedilen enerji, yeniden kazanılmaya ve bedendeki tahribat giderilmeye çalışılır. Alarm aşamasında hızlanan kalp atışları ve solunum, normal hızlarına geri döner. Vücut rahatlar. Bu aşamada birey, stresörle mücadele hâlindedir ve tüm gayretini ortaya koyar.
- Tükenme: Bir önceki aşamada stres yoğunluğunun azalmaması ve stresörle baş edilememesi durumunda tükenme aşamasına geçilir. Hayal kırıklığı görülür ve kişi, başka stres kaynaklarına da açık hâle gelir.
Stres Sürekli Hâle Gelirse Neler Olur?
- Migren, hipertansiyon gibi fiziksel hastalıklar görülebilir.
- Beynimizin rasyonel düşünmeden, öğrenmeden ve problem çözmeden sorumlu olan bölgesi, işlevlerini yerine getirmekte zorlanır.
- Dikkat eksikliği, unutkanlık gibi sorunlar ortaya çıkabilir.
- Beyin hacmimiz küçülebilir. Buna bağlı olarak bilişsel yeteneklerimiz zayıflar.
- Korku ve anksiyete düzeyimiz artabilir. Depresyon görülebilir.
- Cinsel işlev bozuklukları, bağışıklığın zayıflaması, cilt rahatsızlıkları görülebilir.
- Sigara, alkol, uyuşturucu gibi zararlı alışkanlıklara neden olabilir.
- İş performansı azalabilir.
Stresi Nasıl Yönetebiliriz?
Stres yönetiminin en önemli ve ilk adımı stresin farkında olmaktır. Öz farkındalığı artırmak
adına meditasyon pratikleri önerilebilir.
- Planlı olmak; fakat bu planlarda aşırı mükemmeliyetçiliğe yer vermemek, ruh sağlığı açısından önemlidir.
- Kişilerin, istemedikleri durumlara dahil olmasını önleyebileceğinden gerektiğinde hayır diyebilmek, stresle baş etmede etkilidir.
- Sporun; stresi, öfkeyi, gerginliği ve depresyonu azalttığı ve insanlara kendilerini daha iyi hissettirdiği bilinmektedir.
- Günlük hayatta mizaha yer verilmesi, stres yönetiminde önemlidir.
- Nefes ve gevşeme egzersizleri, kasların gevşemesine ve gerginliğin giderilmesine yardımcı olabilir.
- Yeterli uyku, stresle baş etme stratejilerini gerçekleştirmede olumlu etkiye sahiptir. Kafeinin, alkolün, nikotinin uyku kalitesini olumsuz yönde etkilediği bilinmektedir.
- Hobi edinmek ve kişinin kendine vakit ayırması, stres düzeyini azaltabilmektedir.
Yazar: Zeynep UYUMAZER
Instagram: @niktaljipsikoloji
Sonra ki yazımızı inceleyin Cinsel Terapi