Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) ile Tanışmak
Takıntılar, takıntılar… yoksa hepimiz obsesif kompulsif bozukluk sahibi miyiz?
Öncelikle obsesif kompulsif bozukluğu tanımlayacak olursak; obsesyonlar kişinin zihninde sürekli tekrarlayan otomatik düşüncelerdir. Kompulsiyonlar ise bu tekrar eden düşüncelerin eyleme geçmesi halidir. OKB ülkemizde daha çok temizlik hastalığı olarak bilinmektedir ama aksine OKB sadece fazla temizlik yapmak değildir, birçok çeşidi vardır.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Çeşitleri
- Bulaşma obsesyonu ve temizlik kompulsiyonu
- Şüphe obsesyonu ve kontrol kompulsiyonu
- İstemeden başkasına zarar verecek davranışlarda bulunma
- Cinsel içerikli obsesyonlar
- Sürekli sayma kompulsiyonları
- Gerekli gereksiz birçok şeyi biriktirme kompulsiyonu
- Simetri ve düzen takıntısı
- Batıl inanışlar (uğurlu/uğursuz)
Obsesif kompulsif bozukluk çeşitlerini yukarıdaki şekilde ayırabiliriz. Peki insanlar neden obsesif kompulsif bozukluk yaşar?
Obsesif Kompulsif Bozukluğun Nedenleri Nelerdir ?
Obsesif kompulsif bozukluğun nedenlerine geçmeden söylemek istediğim bir konu daha var. Kişinin OKB yaşaması için illa çok ciddi boyutta rahatsızlık yaşayıp tanı almasına gerek yoktur. Herkesin kendine göre normları var ve bu normlar başkası tarafından bakıldığında takıntılı bir durummuş gibi gözükebilir. Ve özellikle pandemi dönemi gibi titizlik isteyen dönemlerde hepimiz bir miktar takıntılara sahip olabiliriz.
OKB‘nin nedenlerine geldiğimizde ise, öncelikle her psikolojik bozuklukta olduğu gibi obsesif kompulsif bozuklukta da genetik yatkınlık bulunmaktadır. Yani anne babasında OKB bulunan çocuklarda OKB görülmesi diğer çocuklara göre daha yüksektir. Ama bu demek değildir ki anne babası OKB‘ye sahip her çocuk OKB‘ye sahip olacak. Bu yine kişinin elinde olan bir durumdur.
Ayrıca bu obsesyonların ve kompulsiyonların ortaya çıkması bir olaya, kişiye, travmaya, ani gelişen bir duruma bağlı olabilir. Özellikle lohusalık döneminde, kaza geçirme sonrası, doğal afete maruz kalma gibi durumlarda patlak verebilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Belirtileri Nelerdir ?
- Kişinin davranışlarında önceye oranla dikkat çekecek derecede değişiklik
- Kişinin kendisini ve çevresini rahatsız edecek şekilde davranması
- Mantık dışı hareketlerde bulunma (aynı şeyi peş peşe defalarca yapma)
- Aşırı derecede temizlik yapma ihtiyacı hissetme
- Rutin işlerde aksaklıkların yaşanması
- Kişilerarası iletişimde zorluk çekme
- Mantıksız düşüncelerde sürekli ısrarcı olma
Obsesif Kompulsif Bozukluğa Sahip Olduğunuzu Düşünüyorsanız Ne Yapmalısınız?
OKB günümüzde tedavisi olan bir rahatsızlıktır (tabi kişinin gösterdiği dirence vs. bağlı olarak). Kendinizde veya çevrenizdeki herhangi bir kişide yukarıda anlatılan belirtiler ve benzeri durumların olduğunu fark ederseniz yapmanız gereken ilk şey profesyonel bir destek almak olmalıdır. Bir psikoloğa gittiğinizde ve rahatsız olduğunuz durumu anlattığınızda o size gerekli testleri yapacaktır ve size durumu anlatacaktır. Günümüzde OKB için en çok bilişsel davranışçı terapi kullanılmaktadır. Ama tabii ki de hangi terapi yönteminin daha etkili olacağını yine gittiğiniz psikolog bilecektir. Gerek duyarsa sizi bir psikiyatriste yönlendirebilir. Burada söz işin ehli olan gelecekteki meslektaşlarıma kalmaktadır.
Yazar: Aybüke Aydın